Klemtoooonen

 
In een radio-interview spreekt een mevrouw over 'democràtie' en 'òndervoeding'. Die kende ik nog niet.
Als je een beetje oplet en er gevoel voor hebt, merk je dat veel klemtonen in onze taal aan het verschuiven zijn. 'Pólitiek' en 'économisch' zijn normaal Nederlands geworden, luister maar naar het nieuws. Maar òndervoeding? Daar krijg ik een heel ander beeld bij dan van zielige kindertjes in een noodgebied. Onder is bij mij nog altijd een tegenstelling met boven, en wat is dan bovenvoeding? Al die fors uitgevallen mensen die op tv proberen gewicht kwijt te raken, die twee stoelen nodig hebben om op te zitten, zijn die bovengevoed?
In de radiowereld had de regisseur vroeger een standaardgrapje: 'jongens, denk aan de klemtónen'. Dat was dan even opletten en streepjes zetten in je tekst. Misschien zijn regisseurs die de klemtónen kennen wel uitgestorven. Zelfs het woord 'regie' heeft een andere betekenis gekregen. Via de brochure van een conferentie kan ik me aanmelden voor een dag over 'de regie van de stad', en het gaat echt niet over een toneelstuk. In een personeelsadvertentie wil bedrijf X een manager werven voor de regie-voering van een afdeling.
Soms vraag ik me af hoe de mensen over honderd jaar zullen spreken. Articuleren ze nog? Of gaat het allemaal binnensmonds net als bij de nieuwslezers die 's morgens heel vroeg alles afraffelen om binnen de tijd klaar te zijn? Ik ben altijd blij als om acht uur weer iemand dienst heeft die de woorden normaal verstaanbaar uitspreekt, zonder de helft in te slikken.
Waar doet me dit aan denken? Aan mijn moeder die op hoge leeftijd vond dat acteurs zo onverstaanbaar spraken. Die aan mij vroeg bij een enthousiast verhaal van mijn dochter: 'wat zegt ze allemaal?'
Word ik soms oud?
Maar dat van de klemtónen is waar, het staat zelfs in het blad 'Onze Taal'. Meestal als klacht van een oudere taalpurist. En toch ben ik tegen òndervoeding.

© Els Ackerman